بر طبق نظریه‌های جهانی رهبری، همه رهبران اثربخش از مجموعه معینی خصلت‌های مشترک برخوردارند. براساس این نظریه‌ها (نظریه صفات مشخصه رهبری) ویژگی‌های تعریف شده برای رهبری در سازمان‌های سنتی، به‌طور یکسان در سازمان‌های الکترونیکی نیز قابل استفاده‌اند. نظریه‌های اقتضایی که در مقابل نظریه‌های صفات مشخصه رهبری مطرح شده‌اند، بیان می‌کنند که یک رهبر، باید خود را با شرایط محیطی و سازمانی‌اش وفق دهد. براساس این نظریه‌ها، بافت و شرایط متفاوت کسب و کار الکترونیکی نیازمند مجموعه متمایزی از ویژگی‌های رهبری است.
این مقاله، به طور تجربی به بررسی این دو نظر مخالف می‌پردازد. داده‌ها و اطلاعات مربوط به صفات مشخصه1، رفتارها و مهارت‌ها از طریق ترکیبی از پرسشنامه و مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته2 با رهبران شرکت‌های سنتی و همچنین رهبران شرکت‌های الکترونیکی جمع‌آوری شده است. تجزیه و تحلیل این داده‌ها، تا اندازه‌ای از هر دو نظر حمایت می‌کند. بر طبق نتایج حاصله از این تحقیق، اکثر ویژگی‌های رهبران سازمان‌های سنتی، از ارزش یکسانی در اقتصاد دیجیتالی برخوردارند، ولی در هر صورت، تعداد معینی از ویژگی‌های موجود، اهمیت بیشتری در عصر اطلاعات دارند. این ویژگی‌ها، شامل: تمایل به ریسک‌پذیری، کارآفرینی، توانایی کار به صورت شبکه‌ای3 و مهارت‌های فنی مورد نیاز است.
مطالعه در زمینه ویژگی‌های رهبران اثربخش، منجر به مطرح شدن دو دسته نظریه کاملاً مخالف با هم شده است. یک دسته از نظریه‌های جهانشمول رهبری مدعی هستند «یک بهترین راه برای رهبری کردن» وجود دارد و رهبران از یک مجموعه خصلت‌های مشترک و معینی برخوردارند. بر طبق این دسته از نظریه‌ها، رهبران تفاوت قابل توجه و آشکاری نسبت به دیگر افراد دارند و مجموعه‌ای کلی از صفات مشخصه و رفتارهای رهبری برای همه سازمان‌ها و محیط‌های کسب و کار در سطح جهان قابل استفاده است.
تئوری‌های اقتضایی، مخالف این نظر هستند و معتقدند که «یک بهترین راه» وجود ندارد بلکه رهبری اثربخش، مستلزم به‌کارگیری سبک و رفتارهایی مطابق با وضعیت است. مناسب‌ترین ویژگی‌های رهبری، به خواسته‌ها و نیازهای منحصر بفرد هر یک از کارکنان سازمان، مرحله زندگی و شرایط محیطی بستگی خواهد داشت.
بحث و مشاجره در مورد نظریه‌های متعارض رهبری، رویه عملی محکمی در ارتباط با ظهور تجارت الکترونیک و اعلام مدل‌های جدید کسب و کار و ساختارهای سازمان نو، در پیش گرفته است. در اوج گسترش پر جنب‌وجوش اینترنت، اکثر مفسران معتقدند که تغییرات سریع و پیچیده تقاضاها در دنیای الکترونیکی، ویژگی‌های رهبری کاملاً متفاوتی را نسبت به ویژگی‌های رهبری شرکت‌های سنتی می‌طلبد. افزایش سطح فعالیت‌های تجارت الکترونیکی، این نظر مشهور را تقویت می‌کند که رهبران موفق عصر اطلاعات، باید نواور و ریسک‌پذیر باشند. همچنین نباید فردی تکرو باشند. برخی دیگر مدعی هستند که رهبران عصر اطلاعات، غالباً از یک اشتغال‌ذهنی و نگرانی در رابطه با ثروت جدید برخوردارند و از رهبران کسب و کارهای سنتی کاریزماتر، حساس‌تر، و رؤیاپردازترند. پیش فرض و اساس این‌گونه مشاهدات و نظرات مطابق نظریه اقتضایی است که رهبران کسب و کار الکترونیکی را نیازمند مجموعه‌ای از ویژگی‌ها برای مواجهه و سازگاری با محیط متمایزشان می‌داند.
در سال‌های اخیر، کاهش چشمگیر قیمت‌ها در بازار اینترنت، شرکت‌های dot.com را شدیداً تکان داده است. در برخی مجلات، دلیل ناکامی رهبری عصر اطلاعات و نگرانی‌های مطرح شده را به فقدان تجربه مدیریت سنتی در بسیاری از سازمان‌های الکترونیکی نسبت می‌دهند، در نتیجه، خواهان حضور بیشتر تجربه سنتی و قدیمی در تیم‌های رهبری کسب و کار الکترونیکی هستند. مفروضات این‌گونه نظرات مطابق نظریه‌های جهان شمول رهبری است. ویژگی‌های تعریف شده برای رهبری سازمان‌های سنتی، به‌طوری یکسان در محیط دنیای الکترونیکی قابلیت کاربرد دارند.
در این مقاله، با بررسی تجربی این دو بحث مخالف آشنا می‌شوید. داد‌ه‌های مربوط به صفات مشخصه، رفتارها و مهارت‌ها از رهبران سازمان‌های الکترونیکی و همچنین سازمان‌های سنتی جمع‌آوری شد. این امر با استفاده از تلفیق پرسشنامه و مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته صورت گرفت. تجزیه و تحلیل این داده‌ها، کشف شباهت‌ها و تفاوت ویژگی‌های رهبری در این دو وضعیت محیطی مخالف در یک زمان و مکان را امکان‌پذیر کرد. آیا کسب و کار الکترونیکی، مستلزم ویژگی‌های رهبری متفاوتی در مقایسه با سازمان‌های سنتی است؟ این مقاله علاوه‌بر پاسخ به این پرسش کاربردی، مطالبی تجربی را در مورد بحث بین نظریه‌های جهانشمول و اقتضایی رهبری، ارائه می‌کند.